نگاهی به سریال "پوست شیر"

سریال پوست شیر به پایان رسید بی آن که به شکل درستی پاسخگوی انبوهی از پرسش های مخاطبانش باشد.

 در طول سریال برای یافتن کوچکترین سرنخ ها، مخاطب درگیر جزئیات فراوانی بود، اما وقتی نوبت به پاسخگویی رسید، وقایع سرعت گرفت و خبری از پرداختن به جزئیات نبود.

    داستانی پر از جزئیات و معما، با پیدا شدن قاتل، از فرم اولیه اش فاصله گرفت و تبدیل به داستانی معمولی شد که در آن همه چیز به پایانی ضعیف گره خورد که به مهم ترین پرسش مخاطب که چرا منصور این همه برنامه چید و  واقعا علت اصلی کارهایش چه بود، پاسخ ضعیفی داده شد. اگر بخواهیم نمونه بیاوریم، «هفت» (دیوید فینچر، ۱۹۹۵) نمونه ی درخشانی ست که در آن هنگامی که قاتل پیدا می شود، فیلم نه تنها از ریتم نمی افتد که حتی داستان وارد بُعد تازه ای می شود که مخاطب را به پایانی تاثیرگذار، منطقی و هیجان انگیز مهمان می کند. تاثیری که سکانس پایانی فیلم دارد، تا مدت ها در ذهن مخاطب باقی می ماند. 

در «پوست شیر»، شخصیت منصور باید خیلی زودتر برای مخاطب آشکار می شد تا فرصت پاسخگویی به پرسش ها می بود، اتفاقی که نیفتاد.

 کاراکتر نعیم، کسی که تمام ماجراها حول او شکل گرفته است واقعا کیست؟ چرا «بچه محل ها» به او احترام می گذارند و برایش همه کار می کنند؟ ... چیزی نیست که بخواهد و پاسخ نگیرد؛ سیم کارت بی نام، جا، اسلحه، نفر.... دوستش رضا پروانه، برای آزادی اش همه کار  می کند و تا پای جان پیش می رود و حتی خانه اش را برای آزادی او می فروشد - که البته می دانیم که  در گذشته، نعیم خواهر او را از آتش نجات داده است، دلیلی که به نظرم آن گونه بیان نمی شود که مخاطب را برای این همه تکاپو مجاب کند.

نعیم که زندگی اش را به پیدا کردن قاتل دخترش می گذراند، از کجا خرجش را در می آورد؟ ... همسرش هم همین طور. رضا پروانه چطور؟

چنین پرسش هایی را می توان درباره ی بسیاری از نقش های دیگرِسریال هم پرسید.

  پاسخ دادن به این پرسش ها یعنی کمک به شخصیت پردازی در فیلمنامه؛ اتفاقی که نمی افتد و شخصیت هایی ضعیف شکل می گیرند که در این بین، شخصیت پردازی منصور که اتفاقا باید از همه بهتر شکل می گرفت، شاید ضعیف ترین باشد.

در فیلمنامه نویسی قاعده ای داریم که: «حرف نزن؛ نشان بده!»...؛ ما باید رفتارهای منصور را ببینیم تا کارهایی را که کرده باور کنیم، نه فقط اینکه از بقیه بشنویم که او چگونه کاراکتری دارد؛ اما رفتاری که از او در پاسگاه پلیس می بینیم، بیشتر خنده ها و دیالوگ های تکراری است!

البته که سریال واجد لحظات خوبی هم بود که از بازی ها، طراحی صحنه، فیلمبرداری و موسیقی خوبش نتیجه می شد.

پ.ن.ها:

٭ بشنوید:

https://s29.picofile.com/file/8462584642/Ebi_Poost_shir.mp3.html

ترانه ی "پوست شیر" از ابی

٭ این روزها سریال "آکتور" از نیما جاویدی را دنبال می کنم که سریال متفاوت و به نظرم جذابی ست.

جیران در کاخ گلستان

  از همان روز اولی که به عنوان راهنمای افتخاری در کاخ گلستان مشغول شدم، بازدیدکننده ها درباره ی سریال "جیران" می پرسیدند؛ سریالی که کاخ گلستان از لوکیشن های اصلی آن بود. من که اصلا سریال را ندیده بودم، از آن موقع نشستم به تماشایش که حداقل بتوانم پاسخگوی پرسش های بازدیدکننده ها باشم!

   هفته ی پیش سریال به پایان رسید؛ خط اصلی آن، روایت دلدادگی ناصرالدین شاه به جیران است؛ شاه که در حین شکار در شمیرانات با او برخورد کرده است، از او خواستگاری می کند و بدین سان جیران به ارگ همایونی که همان کاخ گلستان باشد راه می یابد.

بهرام رادان و پری ناز ایزدیار در "جیران"؛ این سکانس در شمس العماره ضبط شده است.

  مهم ترین لوکیشن سریال در کاخ گلستان، عمارت بادگیر است و پس از آن شمس العماره؛ بخش هایی هم در حیاط ضبط شده است. لوکیشن های دیگرِ سریال، عمارت مسعودیه و باغ گیاه شناسی تهران، خانه طباطبایی های کاشان، کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین و ... است.

  پرداختن به اندرونی و حرمسرای ناصرالدین شاه، با زنانی با لباس های قاجاری و رنگارنگ، برای مخاطب تازگی دارد و به تجربه دریافتم که این سریال، تاثیر زیادی در جذب مخاطب برای بازدید از کاخ گلستان داشته است. کم نبودند بازدیدکننده هایی که خود می گفتند که این سریال آن ها را به تماشای اینجا کشانده است؛ مولفه ای که البته در کشورهای دیگر و در بحث موزه، آشناتر است. در نوروز به خصوص، پرسش از جیران و اندرونی ناصرالدین شاه، پرسشی پر تکرار بود.

   من اما به هنگام تماشای سریال، وقتی بازیگران گاهی درها را به هم می کوبیدند یا در و دیوار را لمس می کردند، در دلم از آسیب های احتمالی به این بنای ارزشمند غصه دار می شدم و دعا می کردم که لوازم استفاده شده در صحنه، اصل نباشد!

پ.ن.ها:

٭بحث درباره ی خودِ سریال، فرصتی دیگر می طلبد؛ هنوز هم معتقدم که ضعف فیلمنامه، بزرگ ترین مشکل سریال های ایرانی ست که در این سریال به شدت به چشم می خورد.

٭مشخصات سریال:

کارگردان: حسن فتحی

بازیگران: بهرام رادان(ناصرالدین شاه)، پری ناز ایزدیار(جیران)، امیرحسین فتحی(سیاووش)، مریلا زارعی(مهد علیا) و ...

٭بشنوید:

https://s28.picofile.com/file/8461630392/

Homayoun_Shajarian_Fardin_Khalatbari_Gerye_Kon.mp3.html

 "گریه کن"، با صدای همایون شجریان، از تصنیف های سریال جیران.

چرنوبیل

چرنوبیل - کریگ مازن، ۲۰۱۹

مینی سریال چرنوبیل، بر اساس جریان انفجار یکی از رآکتورهای نیروگاه هسته ای چرنوبیل در بخش اکراین از شوروی سابق، به سال ۱۹۸۶ ساخته شده است. سازندگان اثر سعی کرده اند همزمان به ابعاد مختلف ماجرا بپردازند؛ کاری که در یک سریال پنج قسمتی حدودا یک ساعته اصلا ساده نیست!

استفاده ی درست از رنگ -اغلب کدر- و طراحی جزئیات صحنه، با لوکیشن هایی که به شدت به محل اصلی واقعه شباهت دارند، خروجی درخشانی داشته است. سریال در عین این که نمونه ی موفقی از توضیح مباحث علمی برای مخاطب است، یک بار دیگر به این می پردازد که خارج شدن کنترل تکنولوژی از دست انسان، می تواند چه فجایعی به بار آورد. 

 تقابل اهل علم با اهل سیاست، و پرداختن به قهرمانان گمنام در مواقعی اینچنینی، از کلیدی ترین بخش های فیلمنامه است.

موسیقی فوق العاده اش، هر بار دوربین به نیروگاه وارد یا به آن نزدیک می شود، با صدای وهم انگیز پس زمینه -که در اصل با صدای واقعی نیروگاه ساخته شده است- ترسی زیرپوستی را به جان مخاطب می اندازد و یکی از مولفه های مهم در تاثیرگزاری قاب بندی ها و سکانس های درخشان سریال است.

زندگی بدون این که آدم، عاشق بمیره، اتفاق تلخ و غم انگیزیه...

 آخرین قسمت فصل سوم شهرزاد، به نظرم پایانی منطقی و درست برای این مجموعه بود. فلاش فورواردی که در این قسمت استفاده شده بود که طی آن، بعد از اتفاقات گروگان گیری را می بینیم، تمهیدی مناسب برای آن بود که سریال با مشخص شدن وضعیت کاراکترهای مثلث عشقی ِ قباد، شهرزاد و فرهاد به پایان برسد.

 بالا و پایین شدن ماجراها و بعضا تغییر رویه دادن شخصیت ها، از نشانه های رایج سریال هاست؛ ملاک در این جا جذب مخاطب و نگه داشتن او برای پی گرفتن داستان است. شهرزاد اما با همه ی قوت و ضعف هاش، توانست مخاطب خودش را بیابد و او را تا سه فصل نگه دارد. 

 - عشق به عنوان نقطه ی محوری ماجراها، مهم ترین جاذبه ی سریال بود. ادبیات ما آمیخته به شعر و عشق است و داستان های عاشقانه، در قالب نَقل های مادران، نسل به نسل به ما رسیده است. آن هم عشقی که در قله هایش همچون لیلی و مجنون و شیرین و فرهاد، به وصل نمی انجامد.

´بزرگ آقا: توی این دنیا تو تنها کسی نیستی که دلت شکسته، به اونچه که می‌خواستی نرسیدی. اصل توی این دنیا نرسیدنه. وقتی برسی عجیبه. می‌فهمی چی می گم؟

شهرزاد: نه!´

 هر سه بازیگر این مثلث عشقی، به جای خود نشسته اند. اگرچه قباد نقشی منفی دارد، اما فیلمنامه به قدر کافی برای او راه فرار باقی می گذارد تا مخاطبی که او و شرایط پیرامونی اش را دیده و درک کرده است، با او همراه شود و چه بسا بین او و فرهاد، انتخابش او باشد.

 از جمله ی دلایل جذابیت قباد برای عامه ی مخاطبان، شیوه ی برخورد او با عشق شهرزاد است؛ آن شیفتگی یی که باید در یک عاشق راستین دیده شود، در رفتار و دیالوگ های او به روشنی دیده می شود. آن تقلایی که برای وصال معشوق در او می جوشد، باورکردنی و خواستنی ست! و شهرزاد نیز همین را باور کرده است. در سکانسی که باهم "بر باد رفته" را در سینما دیده اند:

´قباد:اول بار بود الفِ یه فیلم به ب نرسیده چُرتم نگرفت!

شهرزاد:بخاطرِ فیلمش بوده لابد...

قباد: دِ نه دیگه... بخاطر تو بود... جدی می گم... می‌دونی یه حس عجیبی بود... دلم غنج می‌زد درست تو همون لحظه دارم به چیزی نگاه می‌کنم که تو نگاه می‌کنی...

چرا این جوری نگاه می‌کنی؟! یه دقیقه صبر کن... تو زندگیم قربون صدقه نشنیدم از احدی که الان باید بدونم چی باید خرجت کنم... هر مزخرفی می گم از اینجاست... از تهِ دلم... باورت می شه؟

شهرزاد: آره...´

- بهره گیری از عوامل حرفه ای، از نویسندگان فیلمنامه و کارگردان و بازیگران گرفته، تا طراحان صحنه (با همه ی محدودیت هاشان) و موسیقی و غیره. تجربه های پیشین حسن فتحی، وقتی در کنار نغمه ثمینی قرار گرفته است، جان داده است به دیالوگ ها و فضاسازی ها و اثری یکدست به وجود آورده است.

- در کنار شخصیت های اصلی، همواره نیاز به شخصیت های فرعی یی هست که بعضا در قامت یک کاراکتر اصلی نیز ظاهر شده و اثرگزار می نمایند و شهرزاد از این شخصیت ها کم نداشت. 

مهدی سلطانی در نقش هاشم دماوندی، از مهم ترین این شخصیت ها بود. به عنوان یک کاراکتر، او تعریف های خودش را از ماندن در دار و دسته ی بزرگ آقا، تا حمایت از شهرزاد و تا ماجرای عاشقانه اش با بلقیس داشت.

´هاشم دماوندی: عشق عینهو جنگ می‌مونه، شروع کردنش آسونه، تموم کردنش سخته، فراموش کردنش محال. تو بگو عروس... تو که درس دکتری خوندی، این چه زخمیه زخمِ عشق که عمری هم ازش بگذره باز تازه می‌مونه... عفونی می‌شه، می‌خشکه، می‌افته، اما باز دوباره سر باز می‌کنه... بگو، تو کتاب‌های شما مرهمی واسه این درد نیست؟..."´

 سکانس خداحافظی اش از بلقیس، از جمله ی به یادماندنی ترین بخش های این سریال بود.

غزل شاکری در نقش آذر گل دره ای، کسی که فرهاد در دوره ای به او دل می بندد نیز با این که نقش کوتاهی داشت، اما با آن صدای گیرا و چهره ی معصومش، در خاطر ماندنی شد.

همچنین است پانته آ پناهی ها در نقش شربت، معشوقه ی نصرت که در پایان به طرز فجیعی به قتل رسید.

امیر جعفری نیز در نقش سروان گودرز آپرویز، بازپرس اداره ی جنایی با آن تکیه کلام "چطورم؟!"، که در دو فصل پایانی نقشی محوری می یابد نیز از جمله ی این کاراکترها بود، و البته دیگر کاراکترها.

- سریال هم دراماتیک بود و هم تاریخی و البته معمایی. ترکیب این سه ژانر، همزمان باعث جذب طیفی وسیعی از مخاطبان شد.

- هر عاشقانه ای ترانه های خودش را می خواهد و شهرزاد با صدای محسن چاووشی جان گرفت. ترانه های زیبایی که از همان ابتدا با همخوانی سینا سرلک برای سریال خوانده شد، که "کجایی"، "فندک تبدار"، "خداحافظی تلخ"، "دیوونه" و "کاش ندیده بودمت" از جمله ی بهترین های آن بودند. از بین این ها، ترانه ی "کجایی" گل کرد و به کوی و برزن کشیده شد و مدت ها ترانه ی اول مخاطبان موسیقی پاپ بود. چاووشی نشان داد که می داند اجتماع از او چه می خواهد و ترانه ها یکی پس از دیگری، به گنجینه ی موسیقی پاپ ما سنجاق شدند و "با صدای محسن چاووشی"، برچسب دی وی دی های شهرزاد شد.

 به همین میزان که این ترانه ها خوب بودند، دو ترانه ی قسمت های پایانی سریال با صدای امین بانی و همخوانی فرناز ملکی نچسب بودند و آوردن آن ها به جای ترانه ای از چاووشی،  شایعه های مربوط به ممنوع الکاری چاووشی را به خاطر خواندن ترانه ای برای خرمشهر، تقویت می کردند.

شهرزاد تجربه ی خوبی برای بخش نمایش خانگی بود که حتی پایش به برنامه های پرمخاطب تلویزیونی همانند دورهمی هم کشیده شد. شاید تولیدات این بخش در نهایت بتواند انحصار این رسانه را بشکند و روزی کشور ما هم شاهد تولد رسانه های خصوصی باشد.

پ.ن:

عنوان از دیالوگ های فرهاد.

کاش، ای کاش ...

خیلی وقت است که فصل دوم سریال شهرزاد را دوست نازنینی بهم امانت داده است و هنوز چند قسمتی از آن باقی مانده تا تمامش کنم؛ وقتی امشب قسمت سیزدهمش را دیدم، حیفم آمد که این گفت و گو را در این جا نیاورم...:

هاشم (مهدی سلطانی) و بلقیس (رویا نونهالی)، پس از ملاقات شیرین، در حیاط آسایشگاه روانی، گفت و گو می کنند. حرف از گذشته ها پیش می آید؛ هاشم دلخور است...

بلقیس:  هاشم!... یادم نمی آد تو با قرص قمر، این طوری حرف زده باشی.

هاشم: با قرص قمر؛ نه بلقیسِ دیوان سالار، عمه ی قباد دیوان سالار.

- در باب حجره،... قباد غلطی کرده عجالتا نمی شه کاریش کرد، اما اگه بخوای می تونم یه حجره ی بزرگ دو دهنه تو بازار بگیرم، به مراتب بهتر، شش دانگش هم به اسم خودت.

- از کی تا حالا صدقه گرفته م از کسی که حالا این بار دومم باشه.

- آدم هر قدر سنگدل و سفت و سخت باشه، بیم این که هر وعده ی دیدار، وعده ی آخر باشه، دلش رو نرم می کنه. ... با همه ی حرف هایی که زدم، و زدی، دلم می خواد بهت بگم بابت گذشته متاسفم. این مدت مترصد بودم بهت بگم متاسفم ستاره هامون جفت هم نیفتاد. اما ازت می خوام مواظب شیرین باشی؛ فی الحال اون هم مثل عمه ش بلقیس، تنها و بی کس و بی پناهه. مابقی ماجرا هم، هرچی بینمون بوده، یا خیال کرده ایم بینمون بوده، بهتره فراموش کنیم.

- هوم...، فراموشی. باشه؛ فراموش می کنیم. اما شاید یه مرد برای دل گرو بستن به یه لحظه محتاجه، برای فراموش کردن، به یه عمر...

- اما من اصلا دلم نمی خواد یادم بیاد چه طوری تموم شد؛ چون اون وقت شاید یادم بره چه طوری شروع شد.

پ.ن:

ترانه ی "کاش ندیده بودمت"؛ تیتراژ پایانی سریال شهرزاد، با صدای گرم محسن چاووشی.

بشنویدhttp://s8.picofile.com/file/8317608850/Kash_Nadideh_Boodamet.mp3.html